შესავალი

გაზეთი "ივერია" დაარსდა 1877 წლის 3 მარტს ილია ჭავჭავაძის მიერ. გაზეთის უმთავრესი მიზანი თავიდანვე იყო ეროვნული, კულტურის, პოლიტიკის, საერთაშორისო ახალი ამბებისა და სხვა საზოგადოებრივი საკითხების მიმოხილვა. „ივერია“ იყო ინფორმაციის სანდო წყარო მთელი საქართველოს მასშტაბით. იგი მოიცავდა მოვლენათა საფუძვლიან ანალიზს, ინტერვიუებს საზოგადოების მთავარ ფიგურებთან და სიღრმისეულ ანგარიშებს, რომლებიც ასახავდა საქართველოს დინამიურ ლანდშაფტს და მის ადგილს მსოფლიოში. მკითხველთა მომსახურების ერთგულებით გამორჩეული გაზეთი დიდ როლს თამაშობდა საზოგადოებრივი დისკურსის ჩამოყალიბებასა და ქართული საზოგადოების ინფორმირებაში.
"KAUKASISCHE POST" დაარსდა 1906 წლის 18 ივნისს არტურ ლაისტსა და კურტ ფონ კუჩენბახის მიერ. ეს იყო გერმანულენოვანი პერიოდული გაზეთი, რომელიც სპეციალურად მორგებული იყო გერმანულად მოსაუბრეებსა და კავკასიის რეგიონში მცხოვრებ გერმანელებზე. ის მოიცავდა თემების ფართო სპექტრს, მათ შორის პოლიტიკას, ეკონომიკასა და კულტურას და ა. შ. გაზეთი ინფორმაციის გერმანულენოვანი წყაროა კავკასიის სიახლეებით დაინტერესებული მკითხველებისთვის. კავკასიის ხალხების კულტურების პოპულარიზაცია ამ გაზეთის ერთ-ერთი დამსახურებაა. სარედაქციო ჯგუფი უზრუნველყოფდა გერმანელ კოლონისტებსა და ადგილობრივი მოსახლეობის ურთიერთდაახლოებას.
საინტერესოა ის ფაქტი, რომ გაზეთი ,,ივერიის“ დამაარსებელი და გამომცემელი ილია ჭავავაძეა, რომელიც „კაუკაზიშე ფოსტის“ რედაქტორს, არტურ ლაისტს ახლოს იცნობდა. არტურ ლაისტი და ილია ჭავჭავაძე თანამოაზრეები იყვნენ, არტურ ლაისტმა თარგმნა ქართველი ავტორების, მათ შორის, ილია ჭავჭავაძის შემოქმედება გერმანულ ენაზე და სხვ.
ჩვენს მოხსენებაში განვიხილავთ საკითხებს, რომლებსაც განსაკუთრებული ყურადღება აქვს მიქცეული როგორც ილია ჭავჭავაძის ‘ივერიის’ მე-16 (ანუ ბოლო) ნომერში, ასევე არტურ ლაისტის „კავკასიშე ცაიტუნგის“ პირველ ნომერში.

გაზეთ ,,ივერიის“ მე-16 ნომრისა და გაზეთ ,,KAUKASISCHE POST“-ის 1-ლი ნომრის შედარება

გაზეთ ,,ივერიის“ მე-16 ნომერი და გაზეთ ,,Kaukasische Post“-ის 1-ლი ნომერი გამოიცა 1906 წლის 18 ივნისს.
,,ივერიის“ აღნიშნული ნომრის რედაქტორი გახლავთ ფილიპე გოგიჩაიშვილი, ხოლო გამომცემელი ი. თუმანიშვილი. გაზეთი 16 გვერდიანია, რომელიც მოიცავს შემდეგ თემებს: ,,პარტიული რადიკალიზმი და კულტურული მრავალფეროვნება“, ,,თავად-აზნაურობის დანაწილება“, ,,ეროვნული საკითხი და ავტონომია“, ,,პატარა ფიქრები“, ,,ახალი პარტია სათათბიროში“, ,,სათათბირო და საერთო გაფიცვა“, ,,ავტონომია, ფედერაცია და ეროვნული საკითხი“, ,,დაბრუნდა!“.
რაც შეეხება ,,Kaukasische Post”-ს, მისი პირველი ნომრის რედაქტორია არტურ ლაისტი. გამომცემელი კი კურტ ფონ კუჩენბახი. ეს ნომერი არის 16 გვერდიანი. ის მოიცავს ასეთ თემებს: ,,ჩვენი მკითხველებისადმი“, ,,პოლიტიკური მიმოხილვა“, ,,სხვადასხვა ცნობები“, ,,კოლონიებიდან“, ,,ბაქოდან“, ,,მთელი მსოფლიოდან“, ,,ლიტერატურა და ხელოვნება“, ,,ახალი წიგნები, ,,გერმანელობა ამიერკავკასიაში“, ,,გერმანული კოლონიები ამიერკავკასიაში“, ,,კულტურული მცენარეების მოსავლიანობის შენარჩუნება და გაზრდა“, ,,მალარია და მისი გამომწვევი მიზეზი“ და ა.შ.
გაზეთი ,,ივერიის“ მე-16 ნომერი ამახვილებს ყურადღებას სხვადასხვა საზოგადოებრივ თემებზე, განსაკუთრებით კი ეროვნულ საკითხებსა და პოლიტიკაზე.
ჩვენი მიზანია პარალელურად განვიხილოთ ,,Kaukasische Post” ის პირველი ნომერი და გაზეთი ივერიის მეთექვსმეტე ნომერი. როგორც აღვნიშნეთ, „ივერიის“ პარალელურად ჩვენ ვიხილავთ არტურ ლაისტის გაზეთს.
ილია ჭავჭავაძის „ივერია“ განსაკუთრებულად ამახვილებს ყურადღებას ეროვნულ საკითხზე. გაზეთში ხაზგასმულადაა წარმოჩენილი რუსის გაბატონებული მდგომარეობა, მისი განუსაზღვრელი უფლებებით სარგებლობა სხვათა ეროვნული ჩაგვრის ხარჯზე: „ეროვნული დაჩგვრის არსებობას რუსეთში ყველა არარუსი ეროვნება გრძნობს. იმ სახელმწიფოში, სადაც რუსობა უმცირესობას შეადგენს, მხოლოდ რუს ეროვნებას აქვს მინიჭებული ყველა ის კულტურული უპირატესობა, რომელსაც ხალხისთვის იმეტებდა მთავრობა. არარუს ეროვნებათა მდგომარეობა ხომ ყველამ ვიცით, ბავშვობითვე ათასნაირი სახელმწიფო მოხელე გვახვევია თავზე და ჩვენ გადაგვარებაზე ზრუნავს“ (გაზეთი „ივერია“ 1906, 16:3).
ილია ჭავჭავაძის გაზეთი „ივერია“კიდევ უფრო დეტალურად მიმოიხილავს ქართველი მოსწავლის უუფლებობას, მის მიმართ გატარებულ არასწორ ენობრივ პოლიტიკას. რუსი მასწავლებლები ქართველ მოსწავლეს სხვადასხვა სასჯელით ემუქრებიან თუ გაკვეთილზე ის რუსულად არ ისაუბრებს: „შევა თუ არა ბავშვი სასწავლებელში, მასწავლებელი მას ეუბნება, - დედაენა დაივიწყე, რუსული შეითვისე, თორემ უსწავლელად დაგტოვებო“(გაზეთი „ივერია“ 1906, 16:3).
რასაკვირველია, ასეთი მოქცევა მიმართული იყო იქით, რათა მშობლიურ ქართული ენაზე დიდი მნიშვნელობა მიენიჭებინათ რუსული ენისათვის.
საინტერესოა, რომ „კავკაზიშე პოსტის“ ერთ-ერთი სტატიის ავტორი, პედაგოგი ერიხ ბერნშტაინი დიდად წუხს, რომ კავკასიელი თანამემამულეები ძალიან ჩამორჩნენ კულტურის მხრივ მეზობელ ხალხებს, ქართველებს, რუსებსა და სომხებს. ეს განსაკუთრებით თბილისში შეიმჩნეოდა, სადაც ვითარდებოდა ადგილობრივ ხალხთა ლიტერატურა და ხელოვნება. ამას ფეხს ვერ უწყობდნენ კავკასიელი გერმანელები. ხოლო როდესაც განათლებისაკენ მათი ლტოლვა გაძლიერდა, ამას მათი გარუსება მოჰყვა, - აღნიშნულია გაზეთში.
„კავკაზიშე პოსტის“ ერთ-ერთი სტატიის ავტორი წუხს, რომ გერმანულ ოჯახში გერმანელი მწერლები: შილერი, გოეთე, შპილჰაგენი, აუერბახი და სხვები მხოლოდ სახელებით იციან, ზოგჯერ ისიც კი არა და, ამასთანავე, არ შეუძლიათ მათზე საუბარი. „ჩვენი დიდი მწერლები საშუალო გერმანულ ოჯახში ნაკლებად ცნობილნი არიან. ოჯახს არაფერი აქვს შესწავლილი, რომ დაუპირისპიროს პუშკინს, ლერმონტოვს, ტურგენევს, გონჩაროვს და დოსტოევსკის. მართალია, სწავლა, სკოლებში, გერმანულ ენაზე იყო, მაგრამ მათ გამართულად კითხვა და წაკითხულის გააზრებაც კი უჭირდათ“, - აღნიშნავდა არტურ ლაისტის გაზეთი („Kaukasische Post“, N1, 1906). ასეთ ვითარებაში გამოიცა ეს გაზეთი. მას 325 ხელმომწერი ჰყავდა, ეს მაშინ, როცა ამ დროისათვის სამხრეთ-ჩრდილოეთ კავკასიაში 25 ათასი გერმანელი ცხოვრობდა. მაგრამ, როგორც აღნიშნავენ, გაზეთი კარგი გამოვიდა და მოეწონათ.
გაზეთ „ივერიაში“ აშკარდაა მხილებული რუსიფიკაციის სისასტიკე. „ივერიაში ვკითხულობთ: „რუსეთის მთავრობის აზრით, ყოველი არარუსი ეროვნება იმდენად ჩამორჩენილი და განუვითარებელია, რომ არ შეიძლება მას მიენიჭოს ყველა ის უფლება, უპირატესობა, რომელიც რუს ხალხს აქვს, როგორც მაგალითად ერობა, ნაფიცი მსაჯულები და სხვა... არარუსებს პოლიტიკური უუფლებობა ხვდათ წილად და ამასთან ერთად, ეროვნული დაჩაგვრაც“.
აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ილიას გაზეთი ეროვნული თავისუფლების იდეას აყალიბებს: „ ეროვნული შევიწროების მოსასპობად უნდა შემოვიღოთ ეროვნულ-ტერიტორიული ავტონომია, რომელსაც უნდა მიენიჭოს თვითმმართცველობა; ყოველ ასეთ ტერიტორიაზე სხვა ეროვნების უმცირესობასაც უნდა მიეცეს შესაფერი გარანტიები, რომ მათი ეროვნული უფლებები არ შეიზღუდება“, - აი ასეთი პროგრესული იყო ილიას ეროვნული იდეის განხორციელება.
„კავკაზიშე პოსტის“ მიმართვაში - ,,ჩვენი მკითხველებისადმი“ - ჩამოყალიბებულია გაზეთის დანიშნულება, მისი სამომავლო მიზნები და ამოცანები. გაზეთი მიზნად ისახავდა კავკასიაში მცხოვრები გერმანელების ინტერესების დაცვას, თანამემამულეთა სულიერ და ზნეობრივ ამაღლებას. გაზეთში „ჩვენი მკითხველისადმი“ მიმართვაში ვკითხულობთ: ,,ჩვენ ყველანი, რომლებმაც აქ, შორეულ უცხოეთში, მეორე სამშომბლო ვპოვეთ, იძულებულნი ვართ ჩვენი ძალ-ღონისა და დროის უდიდესი ნაწილი პროფესიულ საქმიანობას მოვახმაროთ, მაგრამ საბედისწეროთ დაუდევრობა იქნებოდა თუ კი ყოველდღიური სარჩოსათვის ზრუნვა იმ საგანძურს დაგვავიწყებდა, რომლის გარეშე არცერთ ადამიანს არ აქვს უფლება, მაღალკულტურულობის პრეტენზია ჰქონდეს“ (ბრეგაძე, 2010: 20).
მკითხველებისადმი მიმართვაში გაზეთს გამოკვეთილი აქვს ერთ-ერთი უმთავრესი მიზანი: ,,ჩვენ გვსურს წვლილი შევიტანოთ ჩვენივე სასიკეთოთ და სასარგებლოდ და იმ ქვეყნის საკეთილდღეოდ, რომელშიც ვცხოვრობთ“. (‘Kaukasische Post“, N1, 1906). გაზეთის საპროგრამო წერილში ჩამოყალიბებულია საქართველოში მცხოვრები გერმანელთა ორი დიდი მისია: საკუთარი ინტერესების დაცვა, სულიერ ზნეობრივი განვითარება და, ამავე დროს, ზოგადად, არანაკლებ მნიშვნელოვანი მიმართვა, იმ ქვეყნის ცხოვრებაში სასიკეთო და სასარგებლო წვლილის შეტანა, რომელშიც ცხოვრება უხდებათ (ანუ საქართველოში).
თავის მხრივ, ილიას გაზეთში ვკითხულობთ: ეროვნული უმცირესობები უნდა სწავლობდნენ სახელმწიფო ენას და თავიანთ მშობლიურ ადგილობრივ ენას.
გაზეთის პუბლიკაციებში ეროვნული თვითშეგნების გზის საწყის ნიშნებზე და განათლების საკითხებზეც ყოფილა გარკვეული ინფორმაცია. ქართულ საზოგადოებრივი ცხოვრების შესახებ იბეჭდებოდა ცნობები კავკასიიდან. იწერებოდა ქართული წიგნის გამოცემის, კულტურის გაღვიძების, ეროვნული თვითშეგნების, განათლებისა და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებზე.
არტურ ლაისტი აღნიშნავს, რომ თითოეული გერმანელის ძალისხმევა მიმართული უნდა იყოს იქით, რომ შეინარჩუნოს გერმანული სახე, ეროვნული იდენტობა. იგი უნდა იძლეოდეს შრომისმოყვარეობის, წესრიგის დაცვის, სერიოზული კულტურული ქცევის, მაგალითს, რომელიც ზოგმა მემკვიდრეობით მიიღო, აქ დამკვიდრებული მამებისგან. ხოლო ზოგმა შორეული სამშობლოდან ჩამოიტანა. (Kaukasische Post N1, 1906, გვ.1).
გაზეთი ზოგიერთ პოლიტიკურ სიტუაციასაც აანალიზებს. სპეციალურ რუბრიკაში ,,პოლიტიკური მიმოხილვა“ გაზეთი იხილავს ესპანეთის დიპლომატიურ წარმომადგენელთა შეხვედრას. აქ წამოყენებული იყო მოთხოვნები, რომლებიც გერმანიის წინააღმდეგ იყო მიმართული. საკითხი ეხებოდა ფინანსურ ასპექტებს. ასევე რუსეთის მხარდაჭერას ეგვიპტის საკითხზე და სხვა პოლიტიკურ და ეკონომიკურ საკითხებს.
გაზეთში საუბარია სოციალურ წესრიგზე, საგადასახადო ფინანსურ ნორმებზე (მანქანის გადასახადი, ჰონორარი, სამეზობლო გადასახადი, მემკვიდრეობის გადასახადი და ა. შ.).
გაზეთის ეს ნომერი რელიგიის საკითხებსაც უთმობს ადგილს. ,,კათოლიკე მასწავლებელთა ასოციაცია საეკლესიო სკოლაში სიარულის წინააღმდეგ გამოვიდა, იუწყება „Kaukasische Post“-ი.
გაზეთი თავის გვერდებზე ადგილს უთმობს სხვადასხვა შინაარსის ნიუსებს (ახალ ამბებს) და ინფორმაციებს მკვლელობებზე, ყაჩაღურ თავდასხმებზე (რუბრიკაში ,,სხვადასხვა ცნობები“).
გაზეთის მეშვიდე გვერდზე ფართო ადგილი უკავია დღის მნიშვნელოვან ამბებს. მაგ.: შეინიშნებოდა ქარიშხლები; დღის ბოლოს მოხდა დედამიწის ძლიერი ბიძგები; დაიწყო პალატის ოთხდღიანი სხდომა: სოფელი ხოზნა თეატრებით იყო გარშემორტყმული; თბილისში ძარცვამ, მკლველელობამ საგანგებოდ იმატა და სხვ.
როგორც ჩანს, გაზეთს დღის ამბები დაწვრილებით აქვს გადმოცემული.
გაზეთის ცალკე რუბრიკაა კრიმინალური ამბები: ერთ-ერთ გვერდზე დეტალურად განხილულია უზნეობის მაგალითები. აქვეა თავდასხმის, ყაჩაღობის შემთხვევები: ასე, მაგ.: სატულ რატიევს თავს დაესხა 4 შეიარაღებული ყაჩაღი, რომლებსაც იგი დაუსხლტა. ამავე რუბრიკაში მოთავსებულია ძარცვის, თავდასხმის, ქურდობის, დაჭრის სხვადასხვა ფაქტებია
შემდეგ გვერდზე გაზეთი საკმაოდ ვრცლად ეხება სოფლის ინფრასტრუქტურის მოწყობის საკითხს: აღნიშნულია, რომ დანგრეულია სხვადასხვა სტრუქტურები, მორღვეული ღობეები, რომლის კეთილმოწყობაზე არავინ ზრუნავს და ტროტუარიც, რომელიც ქუჩებს ორივე მხრიდან აქვს, აყრილ-დაყრილია. აქვე განცხადებულია: საჭიროა რომ ამ ყველაფერს ყურადღება მიექცეს. მოსახლეობა მოითხოვდა ამ საზოგადოების თანამდებობის პირთა თანადგომასა და დახმარებას.
საინტერესოა, რომ გაზეთი სოფლის მეურნეობის საკითხებსაც მიმოიხილავს. ,,ვენახების მდგომარეობა ზოგადად დამაკმაყოფილებელია, თუმცა ვაზის დაავადება დიდ ზიანს აყენებს მოსავალს. მოსალოდნელია შემცირებული კარგის ნაცვლად, შემცირებული მოსავლის ქონება. რაც შეხება მარცვლეულს, გაზაფხულის ხანგრძლივი გვალვების გამო მოსავალი არასახარბიელო მიეღო.
აქვე არის ცნობები - „სომხეთისა და თათრების (აზერბეიჯანელების! ნ. ზ.) დაპირისპირებასთან დაკავშირებით. საშიშროება იმდენად დიდია, რომ სამხედრო პატრულიც ჩაერთო და იმედი აქვთ, რომ მათი მეშვეობით დაპირისპირება არ გართულდება“ („Kaukasische Post“, 1: 7).
ამავე გაზეთში არის ინფორმაცია ბაქოდან, რომ „14 მაისს, წირვის შემდეგ, ევანგელურ-ლუთერანული საზოგადოებისა და ბაქოს საპენსიო სახლს საძირკველი ჩაეყარა. ამ დღისადმი მიძღვნილი დღესასწაული გაიმართა, იქაურობა მორთული იყო დროშებით, გირლიანდებით, იქ იყო სამხედრო ბენდიც. ღონისძიებას ქალთა ასოციაციის წევრებიც ესწრებოდნენ. და შეგროვდა 10 000 (თანხა) და მადლობა უხდიდნენ ქალებს, რომლებიც შრომობდნენ მრავალი წლის განმავლობაში.
აქვე გაზეთი ჰპირდება მკითხველს, რომ მალე სხვადასხვა სახის საინფორმაციო ბიულეტინს გამოსცემდნენ.
გაზეთის რუბრიკაში - ,,ამბები მთელი მსოფლიოდან“ საუბარია სტიქიაზე, რომელიც „თავს დაატყდა კალიფორნიაში ერთ-ერთ სავაჭრო ქალაქს. აქ ისმება კითხვა: მიწისძვრის ბრალია, თუ მეწყერის შედეგი? გეოლოგები ამას კითხულობენ და ცდილობენ, რომ დააზუსტონ და აცხადებენ, რომ სამწუხაროდ, რაც არ უნდა იყოს მიზეზი, ნათელია, რომ ეს არის ერთ-ერთი შემზარავი კატასტროფა“.
რუბრიკაში ,,ლიტერატურა და ხელოვნება“ მოცემულია არტურ ლაისტის მოთხრობა ,,თავზარდამცემი ამბავი“ (კოლაფსი). ჩვენი მიზანია არტურ ლაისტის გაზეთის მოცემული ნომრის ცალკეული თემების მიმოხილვაა, რომელშიც მხატვრული ნაწარმოებიცაა მოცემული. ამ ნაწარმოებს ზოგადად შევეხებით. თხზულების მთავარი იდეაა წუთისოფლის წარმავლობის საკითხი. თხზულებაში მთავარი გმირის, თამარის მამის დაღუპვის გარდაცვალებით გამოწვეული განცდებია გადმოცემული. საინტერესოა თვითონ თამარის მხატვრული სახე. ,,მანქანის სალონში ორი ტურფა გოგონა იჯდა, რომელთა სილამაზე გარემოს შესატყვისი იყო. ორივეს შავი კოსტუმი ეცვა და შავი ქუდები ეხურათ, რაც კიდევ უფრო ხაზს უსვამდა მათ კეთილშობილებასა და ელეგანტურობას. მათი სევდიანი გამომეტყველება შთამბეჭდავი იყო, განსაკუთრებით გამოირჩეოდა უფროსი ქალიშვილი თამარი, რომელსაც ლამაზი თვალებიდან ლოყაზე დროდადრო ცრემლები სცვიოდა. მიზეზი მამამისის გულის შეტევა იყო“. ეს მოთხრობა სულ ორ გვერდზე გრძელდება. ჩვენ მოთხრობას დეტალურად არ განვიხილავთ. თუმცა აღვნიშნავთ, რომ არტურ ლაისტი, ოფიციალურ სხვადასხვა სახის ცნობებთან ერთად, დაინტერესებული მკითხველისათვის მხატვრულ ქმნილებასაც უთმობს ადგილს, ბოლოში მამის დაკრძალვის მძიმე სურათს ერთვის კონტრასტული სურათი ბუნების სილამაზისა: ,,მთებს და ველებს კაშკაშა ვარსკვლავები მშვიდად ანათებდნენ“.
გაზეთში მოთავსებულია ნეკროლოგი დიდ პოეტზე სენრიტ იბსენზე, რომელიც 23 მაისს, 78 წლის ასაკში გარდაიცვალა, ის იყო ცნობილი, დიდი ავტორიტეტის მქონე, ბრძენი პოეტი, თავისი ხალხის მომღერალი და ისეთივე კაშკაშა, როგორც ,,ნორვეგიის ზაფხულის ღამის მთვარე“.
რუბრიკაში ,,ახალი წიგნები“ რედაქტორი წერს: „ჩვენ ახლა შევეხებით საჭირო წიგნების გამოცემის საკითხს, რომელთაც აქვთ ლიტერატურული და საზოგადოებრივი ღიებულება. ბევრი გერმანელი საკუთარ ლიტერატურულ საგანძურს ნაკლებად იცნობს, განსაკუთრებით თბილისელი გერმანელები, - ამბობს არტურ ლაისტი. ბევრმა მშობელმა მხოლოდ ქალიშვილები გაგზავნა სკოლებში, მათ ჩაუნერგა სურვილი, რომ უმაღლესი განათლებისათვის ეზრუნათ, თუმცა ახალგაზრდებმა ამ მისწრაფებებს მხარი არ დაუჭირეს. საშუალო გერმანულ ოჯახს არ შეუძლია დაარეგულიროს სკოლის დენაციონალიზაციური მიდგომა, რადგან ოჯახს არ აქვს არანაირი საშუალება სკოლაში ნასწავლ, სკოლის პროგრამით გათვალისწინებულ პუშკინს, დოსტოევსკის, გვერდით შეისწავლონ შილერი, გოეთე. ანუ მშობლიური ინტელექტუალური საგანძური მათთვის უცხოდ რჩება. გერმანელი ახალგაზრდების მშობლიური სიტყვების მარაგი იმდენად მცირეა, რომ არც შეუძლიათ ღრმა კითხვების დასმა, თავიანთ მშობლიურ ენაზე ღრმა აზროვნება და ნაკლებად აქვთ გაცნობიერებული, რომ ენა არის ის საშუალება, რომელშიც ის თვითონ მოიაზრება („Kaukasische Post“, 1: 7).
ამდენად, არტურ ლაისტი აყენებს მშობლიური ენის უფრო ღრმად მეცნიერულად შესწავლის საჭიროებას, რათა იგი იყოს გერმანული საზოგადოების ორგანული ნაწილი. თუ ეს ასე არ არის და ის მიმართავ მისთვის უფრო ნაცნობ ენას (და არა მშობლიურს), აქ დამნაშავეა ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულება და არა ოჯახი, რომელიც სკოლასთან კონკურენციაში უფრო სუსტი საფეხური აღმოჩნდა. აქედან აუცილებელია, გამოვიტანოთ შესაბამისი დასკვნები, რომ არსებული ვითარება გამოასწორონ.
რუბრიკაში ,,გერმანული კოლონიები ამიერკავკასიაში“ ემიგრაციის ზოგიერთ პრობლემას განიხილავს: დისკომფორტს, იმედგაცრუებას, მის მიზეზებზე, ევანგელურ-ლუთერანულ საზოგადოებაზე, გადასახადებზე და ა.შ. შემდეგ იგი ეხება ვრცლად სამხედვრო წვრთნის, შეიარაღების საკითხებს, ემიგრაციის მიზეზებზე:,,ადგილზე შექმნილმა სიღარიბემ აიძულა ბევრი ადამიანი, განსაკუთრებით, უფრო მჭრიდროდ დასახლებულ რაიონებში, ეფიქრა ემიგრაციაზე იმ ქვეყნებში, რომლებშიც მათ უფრო ადვილი და უპრობლემო არსებობის პერსპექტივა ჰქონდათ“. ამას ემატებოდა დიდი რელიგიური მოძრაობაც.
და ბოლოს გაზეთი „Kaukasische Post“ სასოფლო-სამეურნეო საკითხებს ეხება, იძლევა მეტეოროლოგიურ ცნობებს, ტემპერატურის ცვლილებებს, ნალექების რაოდენობას, ცხოველთა დაცვის გაძლიერებას, ბუნების დაცვას, მალარიას - დაავადებას, რომელსაც ძირითადად სხვადასხვა მწერები იწვევენ, რომლებიც სისხლით იკვებებიან.
გაზეთში განხილულია ტექნიკური სიახლეები, სადაც ახალგამოგონებულ აპარატზეა საუბარი, რომელიც „გერმანიამ შექმნა ნიურნბერგში. ეს ძველ აპარატებთან შედარებით 2-ჯერ უფრო მდგრადია, ფილტრი უფრო ეფექტურია, რადგან ზეთით გაწმენდა შესაძლებელია საფუძვლიანად. მასზე დიდი მოთხოვნილებაა, 200 000ზე მეტი კი უკვე გაყიდულია“ („Kaukasische Post“, 1: ).
ბოლოში არის იუმორის კუთხე. სხვადასხვა განცხადებებია ექიმების მიღების განრიგზე, უძრავი ქონების გაყიდვაზე და სხვ.
ასეთი მრავალფეროვანია არტურ ლაისტის გაზეთი „Kaukasische Post“-ისა 1 ნომერი, რომელიც საგანგებოდ გამოყოფს ეროვნულ საკითხს, ამასთანავე დიდ ყურადღებას უთმობს ენის, კულტურისა და სხვა ძირითად საკითხებთან ერთად მრავალფეროვან მასალას ათავსებს საქართველოში გამოცემულ გერმანულენოვან გაზეთში.

დასკვნა

გაზეთ „ივერიის“ მე-16 ნომრისა და „Kaukasische Post“-ის 1-ლი ნომრის შედარება აღნიშნავს ორი გაზეთის განსხვავებულ სარედაქციო მიზნებსა და სოციალურ-პოლიტიკურ კონტექსტს, ასევე გამოავლენს საერთო შეშფოთებას კულტურულ იდენტობასა და ეროვნულ უფლებებთან დაკავშირებით. „ივერია“, რომელსაც ქართული ეროვნული სულისკვეთება ამოძრავებს, მხარს უჭერს რუსეთის იმპერიის ქვეშ მყოფი არარუსული ჯგუფების ავტონომიას და კულტურულ შენარჩუნებას, განსაკუთრებით ხაზს უსვამს ქართველთა ბრძოლას. „Kaukasische Post“ ემსახურება გერმანულენოვან საზოგადოებას კავკასიაში, ხაზს უსვამს გერმანული კულტურის შენარჩუნებას და ხელს უწყობს უფრო ფართო ქართულ საზოგადოებასთან ჩართულობას.
გაზეთი „ივერია“ ქართველებისთვის ეროვნული თავისუფლებისა და განათლების რეფორმის აუცილებლობაზე საუბრობს, „Kaukasische Post“ კი ეხება ეთნიკური გერმანელების წინაშე არსებულ გამოწვევებს, მათ შორის მათი კულტურული მემკვიდრეობის შენარჩუნებას და ადგილობრივ ცხოვრებაში ინტეგრაციას. ორივე გაზეთი ასახავს რეგიონის რთულ ეთნიკურ და პოლიტიკურ დინამიკას, რომელიც წარმოადგენს მნიშვნელოვან პლატფორმას ეროვნული იდენტობის გამოხატვისა და კულტურული უფლებების ადვოკატირებისთვის პოლიტიკური არეულობის დროს.

ბიბლიოგრაფია

გაზეთი ,,ივერია“, 1906 წლის 18 ივნისი, №16;

ლევან ბრეგაძე, მოგზაურობა „კაუკაზიშე პოსტის ფურცლებზე, თბ., 2010;

Kaukasische Post N1, 1906.